حجت‌اله مرادی

امروزه انسان‌ها شاهد فراگيريِ بي‌سابقة رسانه‌ها و وسايل ارتباطات جمعي مدرن و نوين هستند. به طور طبيعي آنها در معرض شديدترين امواج رسانه‌اي قرار دارند. رسانه‌ها كاركردي دوسويه دارند، اما بيشترين حجم بهره‌گيري از آن در دست نظام سلطه قرار دارد، حفظ و گسترش قدرت ابتكاري نظام سلطه به حضور و ظهور رسانه‌ها وابسته است. رسانه‌ها پل ارتباطي و بلكه وسيله تسلط بر افكار، اراده و احساسات انسان‌ها در دوران معاصر به شمار مي‌‌روند. بهره‌گیری از رسانه‌ها براي تضعيف كشور هدف و بهره‌گيري از توان و ظرفيت آنها اعم از مطبوعات، خبرگزاري‌ها، راديو، تلويزيون، اينترنت و اصول تبليغات به منظور دفاع از منافع ملي را "جنگ رسانه‌اي" ناميده‌اند.

نویسنده: محمد خجسته

چکیده
مدیریت کارآمد، هوشیاری، بصیرت، اقدام به موقع، شجاعت و تدبیر رهبر کبیر انقلاب حضرت "امام خمینی(ره)" و رهبر معظم انقلاب حضرت "امام خامنه‌ای" و به‌کارگیری انواع قدرت‌های نرم و سخت و بسیج افکار و ابدان عمومی و تلفیق آن در شرایط مناسب برای بهره‌گیری هوشمندانه سبب شد تا تمام ترفندها و شیوه‌های به‌کار گرفته شده از سوی دشمنان نظام برای سرنگونی نظام و اغواء و اغفال مردم در حمایت از نظام، ناکارآمد جلوه کند. از بدو پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، ولایت فقیه و رهبری نظام، مهم‌ترین رکن نظام اسلامی و مستحکم‌ترین سد دفاعی نظام، در مقابل انواع هجوم سخت و نرم بی‌امان دشمنان بوده است. دشمنان نظام به درستی دریافته‌اند تا زمانی که اقتدار و اعتبار رهبری در ایران محفوظ باشد، هیچ پروژۀ براندازانه‌ای در جمهوری اسلامی، قابلیت طرح و اجرا نخواهد داشت چرا که به وضوح مشاهده کرده‌اند در گذشته و حال چگونه رهبر انقلاب در زمانی اندک و بی‌آنکه از همۀ ابزارهای خود استفاده کند، پیچیده‌ترین طراحی‌های آنان را خنثی کرده است. شایان ذکر است البته در این راه بصیرت، یکدلی و یکپارچگی مردم، دین‌مدار و ولایت‌مدار بودن آنان و سایر ویژگی‌های خاص مردم ایران از عوامل تحکیم قدرت هوشمند و کمکی صدچندان در به‌کارگیری آن توسط رهبران و مسئولان نظام بوده است.
واژگان کلیدی: قدرت سخت، قدرت نرم، قدرت هوشمند، افکار عمومی، رهبری نظام.

نویسنده: حميد حاذق نيكرو

چكيده
پیروزی انقلاب اسلامی، نظام سرمست از پیروزی لیبرال‌دمکراسی در غرب را با چالش جدی مواجه ساخت. غرب برای برون‌رفت از شکست‌های احتمالی خود حجم وسیعی از سه طیف تهدیدات نظامی، امنیتی و فرهنگی را علیه جهان اسلام به‌ویژه انقلاب اسلامی طراحی و اجرا نمود. جنگ نرم گسترده‌ترین تلاشی است که غرب علیه ملت ایران و انقلاب اسلامي در چارچوب طرح‌های مختلف سیاسي، امنیتی، اقتصادی و... به اجرا گذاشته است. از جنگ نرم تعاریفی مختلف عرضه شده است. برخی جنگ نرم را با قدرت نرم یا عملیات روانی هم‌تراز دانسته‌اند، در حالی‌که تفاوت بسیار بین جنگ نرم و دیگر مقوله‌های مطرح وجود دارد. جنگ نرم نه قدرت نرم است نه عملیات روانی، بلکه پدیده‌ای پیچیده و بسیار فراتر از موارد یاد شده است. برای مقابله با این پدیده باید الگو و راهکارهای فراگیر و همه‌جانبه ارائه کرد؛ البته ظرفیت پرداختن به این مقوله وجود دارد. در این مقاله ضمن عرضۀ الگوی مفهومي به جنبه‌های مختلف مقابله پرداخته خواهد شد. براي ورود به اقدامات مقابله‌اي بايد به دکترین نظام مقابله با جنگ نرم و راهبردهای محوری آن پرداخته شود كه به نوعي از ضروريات تهيه و تدوين يك نظام به شمار می‌رود. همچنین اهداف و سیاست‌های حاکم بر نظام مقابله مورد بررسی قرار گرفته و مدل ِمقابله با جنگ نرم دشمن شامل محورهای اشراف بر وضعیت و فضاسازی مخاطبین و محیط، ارتباط‌گیری هوشمند، اثرگذاری سیاسی، معنوی و اعتقادی، انگیزش، عمل صالح و گسترش آن و سازماندهی هسته‌های فرهنگی ارائه شده است. همچنین محورهایی در خصوص اصول حاکم بر فرماندهان، افسران و سربازان جنگ نرم برای مقابله با جنگ نرم دشمن مبتني بر ديدگاه‌ها و تدابير رهبر معظم انقلاب اسلامي حضرت امام خامنه‌اي مورد ملاحظه قرار گرفته است.
واژگان كليدي: جنگ نرم، قدرت نرم، عمليات رواني، نظام مقابله، ارتباط‌گيري، فضاسازي، تأثيرگذاري، عمل صالح.

نویسندگان: حجت‌اله مرادی، دکتر حمیدرضا حاتمی، احمد باصری

چکیده
مقاله حاضر به مروری کلی در باب اقناع و نفوذ اختصاص یافته است و ضمن بررسی فرآیندهای اقناع، نمونه‌ای از موفقیت یا شکست این فرآیند را ارائه می‌کند. سپس به ارائه توصیه‌های عملی در باب تحلیل مخاطب هدف  می‌پردازد. این کار نیازمند شناسایی و پالایش ویژگی‌ها و مشخصه‌های مخاطب هدف است، برای نمونه، تضمین بالاترین سطح همگنی ممکن در میان مخاطب هدف. ارزیابی توانایی مخاطب هدف برای نشان دادن تغییر رفتاری مطلوب نیز ضروری است. بنابراین، درک نگرش‌ها، باورها و ارزش‌های مخاطب هدف نیز بخشی مهم از تحلیل مخاطب هدف به شمار می‌رود که در ادبیات عملیات روانی از آن غفلت شده است. همچنین بر مبنای وضعیت و آسیب‌پذیری‌های مخاطب هدف، تحلیلی از بهترین مسیر دستیابی به اقناع عرضه شده است. استدلال کلی عبارت است از نقش مهم مخاطبان هدف در هنگام طراحی پیام‌های اقناع‌کننده، صرف‌نظر از اینکه پردازشی عمیق یا سطحی از مخاطبان هدف صورت گرفته باشد. در پایان، به بررسی ویژگی‌های پیام‌های اقناع‌کننده پرداخته شده، و بسته به توانایی و انگیزه مخاطب هدف، به تکنیک‌های خلق پیام‌های تأثیرگذار اشاره شده است. برای طراحی مناسب پیام باید به توانایی احتمالی آن برای تأثیرگذاری بر مخاطب هدف توجه داشت.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، اقناع‌سازی، نفوذ، نگرش.

نویسنده: نوروز علیزاده

چکیده
اگرچه منشاء تشکیل بسیج در جمهوری اسلامی ایران براساس یک ضرورت نظامی ناشی از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بود، اما به دلیل ماهیت آن نمی‌توانست محدود به بعد نظامی باشد و باید مرزهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را در می‌نوردید. ملت ایران که در نتیجه انقلاب خود، راه اسلامی را برای راهبرد کلان مدیریت کشور در آینده برگزیده بود و در مقابل منافع قدرت‌های بزرگ که طی سالیان دراز بر منابع عظیم نفتی و مالی ایران چنگ انداخته بودند، قد عَلَم کرده و فریاد "استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی" را سر داده بود، به شیوه غربی کردن جامعه که توسط رژیم پهلوی دنبال می‌شد اعتراض کرده و خواهان یک نظام مستقلِ از سلطه قدرت‌های غربی و نظم اخلاقی جدید مبتنی بر تعالیم اسلامی شد. براین اساس این مقاله قصد دارد نقش بسیج را در تولید و توسعه قدرت نرم در جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار دهد. فرضیه‌ای که در این زمینه دنبال خواهد شد این است که با توجه به نقش مذهب در جامعه ایرانی بسیج می‌تواند با تکیه بر این عنصر نرم و با بهره‌گیری از توانمندی‌های مختلف فرهنگی، علمی، اجتماعی و سیاسی موجود در جامعه فرآیند حضور بسیج را در حوزه‌های غیرنظامی مانند آموزش، بهداشت، فناوری، توسعه و گسترش دهد و مشروعیت جمهوری اسلامی را در نزد مردم و جامعه بین‌المللی فزونی بخشد.
واژگان کلیدی: بسیج، قدرت نرم، جمهوری اسلامی ایران.

نویسندگان: نجات محمدی‌فر، مجيد نجات‌پور

چکيده
یکی از ویژگی‌های دنیای امروز نسبت به دنیای پیشین افزایش اهمیت قدرت نرم کشورها و توانایی آنان در ایجاد تغییرات ژرف، تدریجی و نامحسوس در نظام باورها، سبک زندگی، مواضع سیاسی و نگرش‌ها و ترجیحات اجتماعی مخاطبان آماج، با اعمال تهدیدات نرم است. منظور از تهدیدات نرم، طیف وسیعی از کنش‌ها و اقدامات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است که کشورهای برخوردار از فناوری ارتباطی برتر، از آنها برای تحمیل غیرمستقیم اراده خویش بر دیگران بهره‌برداری می‌کنند. امروزه تهديدها به سوی تهديدهاي نرم سوق پيدا كرده است. تهديدهاي نرم به دليل كم‌هزينه‌تر بودن، تأثير بر عوامل نرم‌افزارانه حوزه اقتدار ملي، به‌کار نگرفتن روش‌هاي خشونت‌آميز و... بيش از پيش مورد نظر دشمنان انقلاب اسلامي است. در این پژوهش تلاش می‌شود تا تهدیدات امنيت نرم در جمهوري اسلامي ايران به‌ویژه پس از انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری تا امروز مورد بررسی و واکاوی دقیق قرار گیرد. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی - تحلیلی و بهره‌مندی از منابع کتابخانه‌‌ای و اینترنتی انجام شده است.
واژگان کلیدی: طبقه متوسط جديد، امنيت نرم، امريکا، جمهوري اسلامي ايران.

نویسنده: سید محمدجواد قربی

چکیده
تبادل فرهنگی ملت‏ها كه در طول تاریخ در بستری طبیعی ادامه داشته است برای تازه‏ ماندن حیات فرهنگی بشر، امری ضروری است و جامعۀ انسانی را در مسیر سعادت واقعی به پیش می‏برد. اما آنچه امروزه در عرصۀ فرهنگ‌ها شاهد آن هستیم تقابل فرهنگی یا تهاجم فرهنگی است که یک فرهنگ بر سایر فرهنگ‌ها هجوم می‌برد. تجارب‌ بين‌المللي‌ نشان‌ مي‌دهد رابطه‌ يك‌ ابرفرهنگ‌ با فرهنگ‌هاي‌ ديگر بر محور قدرت‌ می‌چرخد‌ و نه‌ كنش‌ فرهنگي. اصولاً‌ در تاريخ‌ گذشته‌ و حال‌ ملت‌ها مشاهده‌ مي‌شود كه‌ در مقابله‌ فرهنگ‌ها، هر فرهنگي‌ كه‌ از چيرگي‌ و ابزارهاي‌ تواناتري‌ برخوردار باشد مايل‌ است‌ ارزش‌هاي‌ خود را در مصاف‌ با ديگران‌ به‌ كرسي‌ بنشاند. در این مسیر تهاجم فرهنگی در مقایسه با تهاجم نظامی یا اقتصادی، دارای ویژگی‏های منحصر به فردی است و دارای برنامه و ابزارهای گسترده است. در عین حال باید اذعان داشت که تهاجم فرهنگی یک تهاجم خزنده و با ماهیتی ارتجاعی است که آن را منعطف می‌سازد. این عوامل، اهمیت پدیده تهاجم فرهنگی و ضرورت تدوین و اتخاذ راهبردهایی در راستای کاربست دفاعی و پدافندی را به خوبی مشخص می‌سازد. پژوهش حاضر مترصد است تا با بهره‌گیری از روش اسنادی و اکتشافی و با هدف پژوهشی و کاربردی، پس از بررسی پدیده تهاجم فرهنگی، به سؤال‌های زیر پاسخ دهد: علت تهاجم فرهنگ‌های غربی علیه ایران چیست؟ و در این مسیر از چه ابزاری استفاده می‌شود؟ سرانجام اینکه چه راهبردها و پدافندهای فرهنگی‌ای برای این پدیده وجود دارد.
واژگان کلیدی: فرهنگ، تهاجم فرهنگی، تبادل فرهنگی، امام خمینی(ره)، پدافند فرهنگی.

نویسندگان: صباح قنبری، مهدی نوری

چكيده
بررسی موارد و مصاديق عمليات رواني همچون تبليغ، فريب، ايجاد وحشت، تکرار پیام، اهریمن‌سازی و شایعه‌پراکنی در تاريخ پهلوي(1332ـ 1342) موضوع پژوهش حاضر است. دهه زماني مورد مطالعه، سال‌هاي پس از كودتاي 28 مرداد است، از این‌رو بررسي مصاديق عمليات رواني در آن اهميت بسيار دارد. در اين زمان دولت پهلوي براي بازگرداندن اندك مشروعيت تحصیل شده، تلاش زيادي كرد. با توجه به موضوع‌محور بودن تحقيق حاضر، مسئله پژوهش توصيف مصاديق عمليات رواني در تاريخ پهلوي و تحليل آن است. نتيجۀ به دست آمده نشان مي‌دهد كه دستگاه حاكميت رژيم با به‌کارگیری فنون و شگردهاي عمليات رواني تلاش‌هاي خود را براي كسب مشروعيت، كنترل و قدرت‌ورزي بر مردم انجام داد، اما قيام 15 خرداد سال 1342 در آخرين سال دهه مورد مطالعه، نشان از ناكامي اين تلاش‌ها دارد.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، تاریخ پهلوی، مشروعیت، کودتای 28 مرداد، قیام 15 خرداد.

نویسنده: حامد عبدوس
ناشر: تهران: دانشگاه امام صادق(ع)
سال انتشار: 1389
تعداد صفحات: 406صفحه
معرفی: دکتر حمیدرضا حاتمی
اثر حاضر سعی دارد تا ضمن امکان‌سنجی اجرایی نمودن انقلاب رنگی در جمهوری اسلامی ایران، نسبت به مطالعه منابع قدرت، شرایط معنوی و ملاحظات ساختاری نظام اسلامی در ایران به بحث و بررسی پرداخته و چگونگی مدیریت و دفع این تهدید را تبیین کند. در واقع، مهم‌ترین هدف پژوهش حاضر تحلیل و مقایسه ماهیت دو مقولة انقلاب رنگی و ماهیت جمهوری اسلامی می‌باشد که جهت انجام این کار از روش توصیفی ـ تحلیل و تطبیقی استفاده شده است.